Πριν εξετάσουμε τις βασικές αιτίες της αλλεργικής ρινίτιδας, ας δούμε το μηχανισμό που δημιουργεί αυτόν τον τύπο αντίδρασης.
Η αλλεργία προκαλείται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα έρθει σε επαφή με ουσίες (αλλεργιογόνα) που λανθασμένα θεωρεί επιβλαβείς και αντιδρά μη φυσιολογικά. Υπό κανονικές συνθήκες, το ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι υπεύθυνο για την αναγνώριση της επικινδυνότητας των βακτηρίων και των ιών και με την εφαρμογή αμυντικών μηχανισμών απέναντι σε αυτούς. Σε κάποιες περιπτώσεις ωστόσο, αναγνωρίζει ως εχθρούς αβλαβείς ουσίες όπως η γύρη, το τρίχωμα των ζώων, τα ακάρεα σκόνης και άλλες ουσίες. Όταν συμβαίνει αυτό, το ανοσοποιητικό σύστημα παράγει μεγάλη ποσότητα αντισωμάτων που λέγονται ΙgE, που καλύπτουν τις μεμβράνες ενός συγκεκριμένου τύπου κυττάρων στον ρινικό βλεννογόνο, τα μαστοκύτταρα και είναι υπεύθυνα για την έκκριση της ισταμίνης, της ουσίας που προκαλεί τα συμπτώματα της αλλεργίας.
Σχετικά με την εποχική αλλεργία, τα αλλεργιογόνα που την προκαλούν είναι γύρη από φυτά και βότανα (όπως γρασίδι, σημύδα, κυπαρίσσι, ελιά, αμβροσία, περδικάκι) που εμφανίζεται σε συγκεκριμένες εποχές του χρόνου (συχνότερα την άνοιξη, αλλά ειδικά στην Ελλάδα όπου λόγω κλίματος και γεωγραφικής θέσης η εποχή ανθοφορίας διαρκεί επί μακρόν, μερικά φυτά ανθίζουν το καλοκαίρι ή και όλο το φθινόπωρο).
Η ολοετής αλλεργική ρινίτιδα προκαλείται από αλλεργιογόνα που υπάρχουν όλο τον χρόνο, όπως τα ακάρεα σκόνης, η μούχλα και το τρίχωμα των ζώων.